جوان آنلاین: روزگار گرد و غباری سفید بر سر و رویشان نشانده و خطوط روی چهره‌شان از هزاران تجربه‌ای حکایت دارد که موجب‌شده آنچه ما جوان‌تر‌ها در آینه نمی‌بینیم، آنها در خشت خام هم ببینند. حالا، اما در ایام پیری و ناتوانی و در روزگاری که آردهایشان را بیخته و الک‌هایشان را آویخته‌اند، چشم‌هایشان به در خشک‌شده تا شاید آشنایی از راه برسد و گرمی نگاه و سلامش بر قلب مهربانشان که از تنهایی به تنگ آمده نور امید بتاباند. پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایی که بی‌تردید حضورشان و کوله‌بار تجربه‌هایشان می‌تواند گره‌های زندگی ما را باز کند، اما وقت‌هایی که خودشان با گره‌های زندگی مواجه می‌شوند، هیچ گوش شنوایی برای شنیدن حرف‌هایشان و کمک به آنها برای حل چالش‌هایشان وجود ندارد، به گونه‌ای که به گفته مشاور عالی رئیس سازمان بهزیستی کشور در امور سالمندان در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد روانشناسان و مشاوران در سطح کشور، به موضوعات سالمندی پرداخته‌اند. حالا قرار است سازمان بهزیستی در طرحی ۳ هزار مشاور حوزه سالمندی تربیت کند.
فرصت چندانی تا رسیدن به ترکیب جمعیتی یک سوم سالمند در کشورمان نداریم. طبق پیش‌بینی‌ها نهایتاً تا ۱۴۳۰، یک‌سوم از جمعیت کشورمان بالای ۶۰ سال سن خواهند داشت. همین حالا هم سالمندان حدود ۱۰ درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده‌اند؛ سالمندانی که طبیعتاً به مراقبت و توجه بیشتری نیاز دارند و لاجرم در ایام پیری و کهولت سن، بیماری‌ها به سراغشان آمده‌است. با تمام اینها به نظر می‌رسد ما از هیچ منظری هنوز آمادگی مواجهه با جمعیت و جامعه سالمند را نداریم و تاکنون هیچ‌گونه برنامه مدونی برای مدیریت این پدیده در سطح کلان جامعه نداشته‌ایم. همچنان‌که در حال حاضر ۲۵ پزشک متخصص سالمندی سهم جمعیت حدود ۱۰ میلیون نفری سالمندان کشور از نظام سلامت است! این در حالی است که طبق استاندارد‌های دنیا باید ۲ هزار و ۵۰۰ متخصص طب سالمندی داشته‌باشیم، اما تعداد متخصصان طب سالمندی کشور یک‌صدم تعداد مورد نیاز است! در حوزه مشاوره و خدمات روانشناسی هم با چالش‌های متعددی مواجهیم و به گفته احمد دلبری در حال حاضر کمتر از ۱۰درصد روانشناسان و مشاوران در سطح کشور، به موضوعات سالمندی پرداخته‌اند. در حال حاضر کمتر از ۱۰درصد روانشناسان و مشاوران در سطح کشور، به موضوعات سالمندی پرداخته‌اند.
سالمندی با سرعت سرسام‌آور
سالمندی در کشور ایران با دنیا متفاوت است. ایران پر‌شتاب‌ترین کشور در حال سالمندی است. در حالی که در بازه زمانی ۳۵ سال رشد جمعیت سالمندان دنیا کمتر از دو برابر می‌شود، در همین فاصله، جمعیت سالمند ایران سه برابر می‌شود و در سال ۱۴۳۰ یک سوم جمعیت ایران را افراد بالای ۶۰ سال تشکیل می‌دهند که باید آمادگی برای این تغییر جمعیت داشته باشیم.
اما چرا دوره سالمندی مهم است و باید این آموزش‌ها در سطح کشور اتفاق بیفتد؟
به گفته دلبری رشد سریع سالمندی نیازمند خدمات حوزه سالمندی دارد که خدمات روانشناسی و مشاوره در رأس آن است، زیرا بزرگ‌ترین دغدغه سالمندی، تنهایی و انزوا به واسطه کاهش موالید و تغییرات فرهنگی و اجتماعی است؛ نکته‌ای که وجود دارد، این است که در حال حاضر کمتر از ۱۰ درصد روانشناسان و مشاوران در سطح کشور، به موضوعات سالمندی پرداخته‌اند.
رئیس انجمن علمی سالمندان تصریح کرد: «شیوع مشکلات روانی و اجتماعی در دوره سالمندی به خاطر تغییرات فیزیولوژیک در حال افزایش است و از همین رو اهمیت این دوره بالاست.»
دلبری با بیان اینکه باید خانواده و مراقبان سالمندان را افزایش دهیم، گفت: «بسیاری از بیماری‌هایی که افراد در دهه‌های بالای زندگی دچار می‌شوند، دیگر نیاز اصلی‌شان نیاز درمانی و دارویی صرف نیست، بلکه نیاز‌های مراقبتی برای رویارویی با این موضوع است.»
وی با اشاره به تغییرات فیزیولوژیک دوره سالمندی گفت: «بهترین استراتژی، پیشگیری است، زیرا بسیاری از بیماری‌های دوره سالمندی قابل پیشگیری است و با این آموزش‌ها می‌توانیم میزان اختلالات حوزه روانی را کاهش دهیم. آموزش‌های مبتنی بر سبک زندگی سالم باعث می‌شود ۴۰درصد افسردگی و دمانس کاهش یابد.»
تربیت مشاور برای سالمندان
حالا مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور از برنامه سازمان برای تربیت ۳هزار مشاور در حوزه سالمندی خبر داده‌است.
ابراهیم غفاری، مدیر کل مشاوره و امور روانشناختی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه یکی از وظایف دفتر روانشناختی و امور مشاوره بهزیستی، توجه به سلامت روان جامعه و از جمله سالمندان هستند، خاطر نشان کرد: «توجه به حوزه سلامت روان در دوره سالمندی می‌تواند از افزایش خطر افسردگی جلوگیری کند، زیرا سالمندان به خاطر از دست دادن همسر، بستگان و دوستان و کاهش استقلال مالی ممکن است دچار افسردگی شوند.»
وی با تأکید بر اینکه سلامت روان و سلامت جسم با یکدیگر ارتباط بسیار نزدیکی دارند که این دو می‌تواند در بهبود کیفیت زندگی و کاهش زوال عقل افراد اثرگذار باشد، افزود: «می‌توانیم با توجه به حوزه سلامت روان در دوره سالمندی، بار اقتصادی و هزینه‌های نگهداری سالمندان را کاهش دهیم، بنابراین می‌توان از انزوای اجتماعی سالمندان باتوجه به حوزه سلامت روان جلوگیری کنیم.»
برنامه‌ریزی برای پیشگیری از بحران
مشاور عالی سازمان بهزیستی در امور سالمندان هم با بیان اینکه با یک پدیده‌ای روبه‌رو هستیم که اگر امروز برای آن برنامه‌ریزی نکنیم، فردا در بحران سالمندی خواهیم افتاد، هدف از برگزاری این دوره را توانمندسازی ۳ هزار مشاور و کارشناس عنوان کرد و گفت: «به سبب این آموزش‌ها و ایجاد شبکه بتوانیم سلامت روانی و اجتماعی سالمندان را ارتقا دهیم و سعی کنیم آموزش‌های حوزه را استانداردسازی کنیم.»
از نگاه وی در کنار تکریم و منزلت سالمندان، در دنیا سالمندی به عنوان بیزینس است و روانشناسان و مشاوران می‌توانند در حوزه روانشناسی سالمندی به عنوان فعالیت حرفه‌ای به آن فکر کنند. یکی از سریع‌ترین بازار‌های رو به رشد در سلامت، بحث سالمندی و مشاوره سالمندی است که مشاوره سالمندی می‌تواند در این خدمت شکل گیرد.
دلبری افزود: «ضمن اینکه این فعالیت می‌تواند خدمت اجتماعی باشد می‌تواند سرمایه‌گذاری شغلی برای مشاوران و روانشناسان باشد؛ افرادی که از امروز در حوزه روانشناسی ورود پیدا کنند، در آینده جایگاه بهتری در حوزه کاری خود دارند و بدون روانشناسی در ایران نمی‌توانیم به موضوع سالمندی فکر کنیم و این موضوع باید به عنوان یکی از اولویت‌ها باشد.»
